آشنایی با روش‌های مطالعه موثر نقش مهمی در فرآیند یادگیری دارد. انتخاب بهترین روش مطالعه بر اساس موقعیت برای دانش‌آموزان و دانشجویان این امکان را فراهم خواهد کرد تا هر چه سریع‌تر به موفقیت دست یابند. اگر شخص هنگام مطالعه تلاشی مضاعف داشته باشد، اما روش درستی را انتخاب نکرده باشد قطعاً با شکست مواجه می‌شود. بر اساس مطالعات انجام شده بسیاری از دانش‌آموزان تنها به بازخوانی مداوم متن کتاب اکتفا می‌کنند، اما این روش مطالعه حداقل فواید را به همراه خواهد داشت. ما مایل هستیم در این مطلب تکنیک‌های مطالعه موثر را در اختیارتان قرار دهیم، بنابراین تا پایان با ما همراه باشید.
تکنیک‌های مطالعه موثر
انواع روش‌های مطالعه موثر بازدهی بیشتری نسبت به بازخوانی خواهد داشت. معمولاً این تکنیک‌ها را دانشمندان و پژوهشگران طی تحقیقات و پژوهش‌های طولانی مدت کشف کرده‌اند. با این وجود تعداد اندکی از افراد با این روش‌ها آشنا هستند. به همین دلیل است که استفاده موثر از این تکنیک‌ها موجب پیشرفت تحصیلی می‌شود.
به طور کلی ۷ تکنیک مطالعه موثر شامل موارد زیر می‌گردد.
تکرار با فاصله زمانی مشخص
تکرار با فاصله زمانی مشخص که تحت عنوان تمرین فاصله‌دار، تکرار فاصله‌دار، بازیابی با فاصله و تمرین در هم نیز خوانده می‌شود روش موثری برای مطالعه است که شامل جدا نمودن جلسات مطالعه در فواصل زمانی مشخص می‌گردد. اگر چه این روش مفهومی ساده دارد، اما به دلیل قدرت بسیار زیادی که دارد برای اکثر افراد بسیار موثر واقع می‌گردد.
این روش مفهومی کاملاً مخالف شب امتحانی بودن است. در این روش به جای این که تمامی مطالعه خود را روی یک چهارچوب زمانی مشخص متمرکز کنید، وقت خود را صرف یادآوری و مطالعه در زمانی بهینه خواهید کرد. این روش معمولاً در کنار سایر روش‌های مطالعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً قدرت روش تکرار فاصله‌دار، هنگامی که در کنار روش یادآوری فعال استفاده شود دوچندان خواهد شد.
یادآوری فعال
این روش که با عناوینی همچون یادگیری مبتنی بر تمرین و تمرین بازیابی نیز خوانده می‌شود، یکی از بهترین روش‌های مطالعه است. این تکنیک شامل به یاد آوردن فعالانه اطلاعات با آزمودن مکرر است.
این روش نوعی خودآزمایی است که دانش‌آموز در آن از فلش کارت‌ها، آزمون‌های تمرینی و سوالات خود ساخته استفاده می‌کند تا اطلاعات را به شیوه‌ای موثر به خاطر بسپارد و آن‌ها را فراموش نکند. اگر در حال آمادگی برای یک امتحان در آینده هستید، قطعاً روش مطالعه فعال بهترین گزینه است؛ زیرا می‌توانید ده‌ها بار خود را امتحان کنید. اگر چه این تکنیک مطالعه به عنوان روشی فعال به شمار می‌رود، اما به استقامت ذهنی و تمرکزی عمیق احتیاج دارد.
روش مطالعه پومودورو
روش مطالعه پومودورو تکنیکی موثر برای مدیریت زمان است که از یک تایمر جهت تقسیم نمودن زمان مطالعه شما به تایم‌های ۲۵ الی ۴۵ دقیقه‌ای استفاده می‌کند. به هر یک از این جلسات پومودورو گفته می‌شود. پس از این جلسه در یک بازه زمانی ۵ الی ۱۵ دقیقه‌ای استراحت خواهید کرد و به طور کامل از فضای مطالعه دور خواهید شد. در نهایت پس از گذشت ۴ جلسه استراحت طولانی‌تری خواهید داشت.
تکنیک فاینمن
این تکنیک روشی منعطف و آسان برای مطالعه است که توسط یک فیزیکدان بزرگ به نام فاینمن طراحی شده است. این تکنیک ابزاری قدرتمند برای یادگیری است که موضوعات را به قسمت‌هایی قابل هضم و ساده تقسیم می‌کند.
استفاده از این روش ممکن است در ابتدا بسیار ساده به نظر برسد، اما شما باید موضوعات را به حدی ساده کنید که برای یک کودک کلاس ششمی نیز قابل هضم باشد. تکنیک فاینمن روشی کارآمد و مفید است، زیرا شما را مجبور می‌کند که تمامی مباحث را کاملاً ساده کنید تا عمیق‌تر بیاموزید.
سیستم لایتنر
تکنیک لایتنر روشی موثر و ساده است که بر پایه یادگیری مبتنی بر فلش کارت جهت به حداکثر رساندن حفظ مطالب عمل می‌کند. به منظور استفاده از این تکنیک در وهله اول باید فلش کارت ایجاد نمایید. در قسمت جلو کارت‌ها سوالات و در قسمت پشت آن پاسخ‌ها را یادداشت کنید. پس از آماده کردن فلش کارت‌ها ۳ جعبه بزرگ لایتنر را تهیه کرده نمایید. جعبه‌ها را با اعداد ۱ و ۲ و ۳ نامگذاری کنید.
تمامی کارت‌ها را درون جعبه ۱ بگذارید. یک کارت را درآورده و در صورتی که پاسخ آن را می‌دانید آن را درون جعبه ۲ قرار دهید، در غیر این صورت آن را مجدداً به جعبه ۱ بازگردانید. جعبه ۳ نیز حاوی فلش کارت‌هایی است که قبلاً پاسخ آن‌ها را به خاطر آورده‌اید. به طور مداوم جعبه ۱ را بازبینی کنید تا زمانی که پاسخ فلش کارت‌ها را به خاطر بیاورید.
روش مطالعه PQ4R
این روش مطالعه مخفف مراحلی است که به منظور یادگیری مفاهیم جدید استفاده می‌گردد. این مراحل شامل پیش‌مطالعه، پرسش، چهار مفهوم تامل و بازنگری، خواندن، مرور و از حفظ خواندن می‌شود. معمولاً این روش مطالعه برای دانش‌آموزانی که با مشکل ناتوانی در خواندن مواجه هستند بهترین گزینه است. البته استفاده از این روش تنها به افرادی که با اختلال خواندن مواجه هستند محدود نمی‌شود. شما با استفاده از این روش می‌توانید به خوبی تمامی قسمت‌های متن را درک کرده و بهترین اطلاعات آن را حفظ نمایید. اگر قصد داشته باشید بهترین اطلاعات را از یک کتاب درسی بزرگ استخراج نمایید، پیشنهاد ما استفاده از این روش مطالعه است.
روش مطالعه SQ3R
این روش شامل پیش‌مطالعه، پرسش، و سه تکنیک مطالعه دقیق، از بر خواندن و مرور می‌شود. پیشنهاد ما این است که تنها زمانی از این تکنیک استفاده کنید که فرصت کافی جهت استفاده از سایر روش‌های قدرتمندتر را ندارید. اگر زمان مطالعه شما محدود است و منبع درسی شما تنها یک کتاب است، قطعاً این روش پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود.
نتیجه‌گیری
در حال حاضر روش‌های مطالعه بسیار خوبی وجود دارد که می‌توانید متناسب با شرایط خود یکی از بهترین تکنیک‌ها را انتخاب کنید. انتخاب تکنیک مطالعه به تایم آزاد شما، مطالبی که مطالعه می‌کنید و سبک یادگیری شما بستگی دارد. پیشنهاد ما این است که جهت مطالعه ترکیبی از تکنیک‌های یادآوری فعال، تکرار فاصله‌دار و تکنیک پومودورو را انتخاب کنید. سایر روش‌های بیان شده نیز استراتژی و کارایی خاص خود را دارند و نباید از آن‌ها غافل شد. مورد مهم دیگری که باید به آن توجه کنید آن است که باید با ذهنی باز و انعطاف‌پذیری بالا پیش بروید. با توجه به این نکات ظرفیت یادگیری شما نیز افزایش خواهد یافت.